Tedaviye yanıt vermeme
Hastaların % 5’i uygun tedaviye rağmen tedaviye yanıt vermemekte olup yumurta üretimi oluşmamaktadır. Bu hastalarda yeniden adet olana kadar belirli aralıklarla ultrasonografik takip yapılmaktadır. Yumurta sayısını ve kalitesini arttırıcı ilaçlar (erkeklik hormonu takviyeleri, antioksidanlar, büyüme hormonu) kullanılmaktadır.

Enfeksiyon ve Kanama
Nadir görülen durumlardır. Tedavi döneminde antibiyotik kullanımı, aspirin kullanımının kesilmesi ve tedavi öncesi kan parametrelerinin incelenmesi ile gerekli önlemler alınır.

Aşırı yumurtalık uyarılma sendromu (OHSS)
Genellikle bol yumurta veren (polikistik over) genç ve zayıf vücut yapısında olan hastalarda görülen ciddi bir komplikasyondur. Temel sebep genetik yatkınlık olup hemen daima HCG içeren çatlatma tedavileri sonrası oluşur.

Tedaviye bağlı olarak damar dışı boşluklara sıvı kaçması, kanı yoğunlaşması nedeniyle problemler ortaya çıkar. Hastalığın oluşmaması için başta doğum kontrol hapı kullanımı, düşük doz aspirin, metformin, myoinositol (inofolic) gibi ilaçlar ve düşük doz contrayumurta uyarıcı ilaçların kullanımı gibi önlemler alınır.

Tedavi aşmasında yakın takip, estradiol seviyesinin izlenmesi ve yüksek olan (4000 pg/ml nin üzeri) gruplarda ilaçsız dönem takibi, HCG den kaçınma veya düşük doz HCG, Analogla çatlatma, cabergolin (dostinex, norprolac), hidrosietil nişasta (HES)içeren ilaçlarl, sıvı kaçağının azaltılması uygulanır. Bunlara rağmen devam ediyorsa bütün yumurtaların toplanması ve embriyoların dondurulması gerekebilir.

Hemen daima bu hastalarda ilk 1 haftalık dönem çok önemlidir. Transfer yapılmasa bile hayati fonksiyonların takibi (idrar çıkışı, kan parametreleri, kilo takibi) sürer ve hastanın adet olması ile risk sona erer.

Çoğul Gebelik
Çoğul gebelik riskinin yüksek olduğu 35 yaşın altındaki tüm hastalarda ilk 2 denemede 1 embriyo transferi yapılmaktadır. 2 veya daha fazla embriyo vermekle gebelik oranı artmakta olup bununla beraber çoğul gebelik oranlıda artmaktadır. Bu oran 2 embriyo transferinde %25-30 dur. Çoğul gebeliklerde erken gebelik kayıplarına, erken doğumlara ve buna ait anne ve bebek komplikasyonlarına daha fazla rastlanmaktadır. Gebeliğe ait komplikasyonlar (istenmeyen sonuç) ikiz bebeklerde 8 kat, üçüz bebeklerde ise 30 kat artmaktadır.

Dış Gebelik
Bu durum doğal gebeliklerden daha fazla rastlanmakla beraber nadir görülen bir durumdur.

Araba kullanmak, yürümek, işe gitmek gibi normal aktivitelerime ne zaman başlayabilirim?
Transferden iki gün sonra normal aktivitelerinize dönebilirsiniz. Eğer işiniz çok stresli ve yorucu ise bu konuyu doktorunuzla konuşmanızı öneririz.

Embriyo transferinden (ET) sonrası ne zaman cinsel ilişkide bulunabiliriz?
Gebelik testinin sonucunu alana kadar cinsel ilişkide bulunmamalısınız.

Transfer sonrasında ne kadar istirahat etmeliyim?
Bir yatakta rahat ettiğiniz pozisyonda uzanabilir, bir sandalyede oturabilirsiniz. Tuvalet ve benzeri durumlar dışında bir-iki gün boyunca istirahat etmeniz yeterlidir. Şehir dışında oturuyorsanız yola çıkmadan bir gün istiharat etmenizi tavsiye ederiz.

Transferden sonra ne zaman banyo yapabilirim?
Transfer günü akşamı ılık bir duş alabilirsiniz. Sıcak ve oturma banyosunda kaçınmak gerekir.

Hangi durumlarda tedavi başarısız kabul edilip iptal edilebilir?

• Yumurtalıkların cevabı yetersiz olabilir ve tedaviniz yumurta toplama işleminden önce iptal edilebilir.
• Yumurtalıklar içinde gelişmiş folikül olmasına rağmen içinden yumurta çıkmayabilir. Bu durumun iki temel edeni vardır. Foliküllerin içinde yumurta olmayabilir (boş folikül sendromu). Bu durum hastaların %1 inden daha azında görülür. Diğer durumda ise folliküller yumurta toplama işleminden önce zamansız olarak çatlayabilir. Bu durum ise uygulanan stimülasyon protokolüne bağlı olarak hastaların %2-5 inde görülür. Bu durumda da toplanan yumurtalar boş çıkacaktır.
• Yumurtalar döllenmeyebilir. Bu durum mikroenjeksiyon çağında son derece nadirdir. Ancak hastaların %2-5 inde anormal yumurtalara bağlı olarak döllenme gerçekleşmeyebilir. (Fertilization failure)
• Döllenen yumurtalar bölünmeyebilir. Bu durum da son derece nadirdir ve genelde yumurta bozukluğuna bağlıdır.
• Azospermik erkekte ameliyat ile sperm bulunamayabilir. Böyle bir durumda tedavi yumurta toplama işleminden önce iptal edilir.
• PGD yapılan olgularda normal bir embriyo bulunamayabilir. Böyle bir durumda embriyo transferi yapılmaz.

Tüp bebek tedavisinin uzun dönemde yan etkileri var mıdır?

Yumurtalıkların uyarılmasının meme ve yumurtalık kanserinde risk artışına neden olabileceği ileri sürülmekle birlikte bu durum henüz kanıtlanmamıştır. İnfertilitenin kendisi her iki kanser türü için de risk faktörü olduğundan; bazı araştırmalarda gözlenen risk artışının tedaviden mi yoksa infertiliteden mi kaynaklandığı bilinmemektedir. Bu konudaki çalışmalar ve uzun süreli izlemler halen devam etmektedir. IVF tedavisi alan ve gebe kalamayan kadınların normal yıllık jinekolojik kontrollerini ve mamografilerini (yaşına göre) ihmal etmemeleri önerilir.

Yumurtalık kanserleri riskinin; ailesinde yumurtalık kanseri öyküsü olanlar ile endüstriyel toplumlarda yaşayan kadınlarda daha fazla olduğu; gebelik, emzirme ve doğum kontrol hapı kullanımının ise bu riski azalttığı bilinmektedir.

Başarısız bir denemeden sonra ne kadar ara vermek gerekiyor?
İkinci deneme için 1 ay ara vermek yeterlidir. Daha uzun ara verilmesi ile daha kısa ara verilmesi arasında tedavinin basarisi arasında fark yok. önemli olan çiftin psikolojisi ve maddi durumu. Kendi hazır hisseden çiftler için fazla ara verilmeden denemeler tekrarlanabilir. İlk üç deneme için gebelik şansı aşağı yukarı aynı kaldığı halde daha sonrasında bu oran düşüyor.

Tüp bebekle gebe kalan kişilerin gebelikleri normal gebelere göre daha mı risklidir?

Tüp Bebek ile gebe kalmış bir kadının erken doğum ve düşük doğum ağırlıklı bir bebek sahibi olma riskleri daha yüksektir. Ayrıca bazı özel durumlarda (erkeğin azospermik olmasi gibi) genetik anormalliklerde de az da olsa bir artış görülmektedir.
Bunların dışında başta İkiz hamilelik olmak üzere hamileliklerin çoğul olması halinde kadınlar bu tur gebeliklerin getirdiği tüm komplikasyonlara açık hale geliyor. Bu gebelikler için en önemli ve en riskli donem gebeliğin ilk 3 ayıdır. özellikle bu dönemde yakın takip gerekir.

Kök hücreden sperm elde edilebiliyor mu? Böyle bir uygulama var mı?
Kök hücreden henüz sperm elde edilemiyor. Olgunlaşmamış sperm hücrelerinin laboratuvarda olgunlaştırılması ile gebelik elde edilmesine çok çalışıldı ancak bu yöntemle dünyada çok az sayıda gebelik elde edildi ve bu nedenle de terk edildi.

Halen azospermik hastalara microenjeksiyon uygulaması için alınan testis biyopsileri içinde olgun bir sperm hücresi veya en azından kuyruk oluşturmaya başlamış “spermatid”lere gereksinim var.

Bir tüp bebek merkezinin başarısı nasıl ölçülür ve neye bağlı olarak değişir?

Tüp bebek merkezlerinin başarısını ölçen pek çok istatistik kriter vardır. Bunlardan en sık kullanılanı “transfer sonrası gebelik yüzdesi” ile “eve bebek götürme oranı”dır. Eve bebek götürme oranı, tüp bebek sonrası gelişen gebeliklerden sonra eve götürülen canlı ve sağlıklı bebek oranını ifade eder.

Başarıyı ifade eden belki de en önemli orandır. Tüp bebek işlemlerinde başarıyı pek çok faktör etkiler, ancak bunlar arasında en önemlileri; laboratuvar koşulları ve laboratuvarın başarısı ile transfer yapan kişinin becerileri ile ilgilidir.

Daha önce çektirdiğim bir rahim filmim (Histerosalpingografi – HSG) var, yeni bir HSG gerekli mi?
Hayır, eğer bu işlemden sonra bir operasyon geçirmediyseniz ve 3 yıldan daha yeni tarihli bir filmse yeni bir HSG filmi gerekli değildir.

Tüp bebek (IVF) tedavisi öncesinde HSG filmi yerine ofis histeroskopi testi yeterli midir?

Bazı merkezler tarafından HSG filminiz eski ise tedavi öncesinde HSG çekmek yerine daha basit ve ağrısız bir işlem olan “Ofis Histeroskopi (Ofis H/S)” filmi çekilebilmektedir. Ofis H/S ile rahim içine girilen küçük bir kamera ile rahim içi net bir şekilde değerlendirilebilmektedir.

Tüp bebekte uygulanan enjeksiyon ilaçlarının nasıl uygulanacağını bilmiyorum, ne yapmalıyım?
Biz enjeksiyonlarınızın kendiniz tarafından veya eşiniz tarafından size uygulanmasını tercih ediyoruz. Genelde cilt altı enjeksiyon şeklinde kullanılan ilaçların uygulamasını öğrenmek kısa sürede mümkündür.

Bu işlemi yapmak istemiyorsanız bile nasıl yapıldığını bilmeniz size bu işlemi uygulayacak kişileri kontrol etmeniz açısından önemlidir. Tüp bebek işleminde kullanacağınız ilaçlar size ayrıntılı bir şekilde anlatılacaktır.

Yumurta toplama işlemi (OPU) ne kadar zaman alır?

Opu işleminin ne kadar süreceği yumurtalıklardaki folikül sayısı ile ilişkilidir. Fakat ortalama 15-30 dakika sürdüğü söylenebilir. İşlem öncesi hazırlıklar ve işlem sonrasındaki dinlenme periyodunu da gözeterek minimum 3 saatinizi bu işleme ayırmanızı öneririz.

Yumurta toplama ağrılı bir işlem midir?
Opu (yumurta toplama) işlemi , hiçbir ilaç kullanılmadan da yapılabilen çok ağrılı olmayan bir işlemdir. Ancak günümüzde damar yoluyla kullanılan sakinleştirici ve ağrı kesici ilaçlarla en az rahatsızlıkla uygulanmaktadır. Ayrıca tamamen uyumak isteyen hastalar anestezi doktoru tarafından uyutulmaktadırlar.

Yumurta toplama işlemi sonrasında kendimi nasıl hissedeceğim?
Anestezik ilaçlarının etkisi ile uyku hali olabilir. Karında rahatsızlık hissi de olabilmektedir. Kendinizi yeterince iyi hissediyorsanız ertesi gün işinize dönebilirsiniz.

Yumurta toplama sırasında görülen follikül bir yumurta içerir mi?

Hayır. Fakat, bazen eğer çok sayıda follikül mevcutsa tümünü doğru olarak saymak mümkün olamaz. Bu durumda ultrasonografide gördüğümüzden daha fazla yumurta elde edilebilir. Ancak, ultrasonografide yalnızca birkaç folikülün var olduğu durumlarda maalesef yumurta da elde edilemeyebilir.

Nadir bazı durumlarda da overlerde (yumurtalıklar) pek çok görülen folikül olmasına rağmen foliküllerin içlerinden hiç yumurta çıkmayabilir (Boş folikul sendromu). Bu durum “apoptosis” denilen yumurtalıkların erken ölümü ile sonuçlanan bir durum olmasına rağmen mekanizmalar net bir şekilde açıklanamamaktadır.

Tüp bebek tedavisi (IVF) için toplanan her yumurtada döllenme olur mu?
Ortalama döllenme oranı %65 olarak gerçekleşmektedir. Bazı çiftlerde daha yüksek oranda döllenme gerçekleşirken, nadiren de maalesef hiç döllenme olmamaktadır.

OPU sonrası spermler ne şekilde alınabiliyor?

Yumurtalar vajinal ultrasonun eşliğinde ince bir iğne ile yumurtalıklara basit bir şekilde girilerek alınıyor (OPU işlemi). Yumurtalar toplandıktan sonra olgun olanlar saptanıyor ve bunlara dölleme işlemi uygulanıyor.

Menisinde sperm olan erkeklerden sperm mastürbasyon yolu ile elde edilir. Menisinde sperm olmayan erkeklerde ise testis içinden ameliyat ile spermlerin aranması ve bulunursa alınması gerekmektedir.

Azospermik olarak tabir edilen bu hasta grubunda ortalama sperm bulunma şansı % 50 civarındadır. Eğer azospermi tıkanıklığa bağlı ise kesin olarak sperm alınabilmektedir.

Embriyolar ne zaman dondurulur?
Döllenme gününden altıncı güne kadar IVF ekibinin uygun göreceği herhangi bir günde dondurulabilirler.

Dondurulan embriyolar ne kadar saklanabilir?
Kimse bu sorunun kesin cevabını bilemez. Ancak ülkemizdeki kanunlar bu süreyi üç yıl ile sınırlandırmıştır. Bu sürede hatta çok daha uzun sürelerde saklamanın da başarılı olduğunu biliyoruz.

Embriyo Transferimden sonra arta kalan tüm embriyolar dondurulacak mı?

Tüm embriyolar her zaman istenen gelişmeyi gösteremezler. Dondurma işlemi için hepsinin gelişiminin ve görünümünün beklenen düzeyde olması gerekir. Embriyo transferi gününden önce dondurulmuş embriyonuz varsa transfer işlemi sırasında bilgilendirilmeniz gerekmektedir.

Tüp bebek tedavisinde kanama olur mu?
Yumurta toplama işlemi sırasında nadir de olsa kanama olabilir. İğnenin geçtiği yerdeki bir damarın zedelenmesi sonucu gelişen bu kanama, genellikle tamponla durdurulabilmekte ancak nadiren büyük bir damarın zedelenmesi sebebiyle ameliyat gerekebimektedir.